Breng mij naar het informatiepaneel!

Gedurende het eerste uur van 29 september 1944 stegen zes Mosquito’s van RAF 157 Squadron op van vliegbasis RAF Swannington, Norfolk, voor een zogenaamde ‘Intruder’ missie. Eén van de deelnemende Mosquito’s, Mosquito MM646 RS-R, steeg om 01:00 uur op en vloog op hoge hoogte richting Handorf, iets ten zuiden van Hamburg. Aan boord bevonden zich Flying Officer Peter William Fry en Flying Officer Harry Smith.

Een ‘Intruder’ missie diende ertoe om diep in het vijandelijke luchtruim door te dringen en operaties van de vijand te verstoren. Dit gebeurde voornamelijk door in de buurt van een vijandelijke vliegbasis rond te hangen om vliegtuigen aan te vallen als ze opstijgen of landen.

Navigator Harry Smith (links) en piloot Peter W. Fry (rechts) poserende voor Mosquito MM636 van RAF 157 Squadron

Voor meer informatie over de bemanning van Mosquito MM646 RS-R, klik op onderstaande uitvouwbare balk.

De twee bemanningsleden van Mosquito MM646 RS-R werden op weg naar het doelgebied verrast door een onbekende (nacht)jager die hen rond 03:00 uur na een kort luchtgevecht boven Zuidoost-Drenthe neerschoot. Mosquito MM646 RS-R stortte brandend neer aan de Veldweg bij Nieuwlande en ontplofte.

Opperwachtmeester van de Marechaussee Van Aalst schreef in een rapport over de crash van Mosquito MM646 RS-R het volgende:

“Op vrijdag, de negen en twintigste september 1944 s ’nachts om 03:10 uur, werd ik, Jozias van Aalst, Opperwachtmeester der Marechaussee postcommandant te Nieuwlande, door het gezoem van overvliegende vliegtuigen gewekt. Ik hoorde daarop, dat één der vliegtuigen met de boordwapens een serie schoten loste.

Onmiddellijk was de gehele slaapkamer verlicht, door het dakvenster kijkend, zag ik, dat er op enige afstand een brand woedde en hoorde uit elkaar springende projectielen, vermoedelijk die van de boordwapens.
Daarom ben ik niet direct naar het brandende vliegtuig toegegaan.
Om ongeveer 7 uur s ’morgens toen het gevaar geweken was ben ik naar het neergestorte vliegtuig toe gegaan, samen met de Wachtmeester der Marechaussee Johannes Nijhof, eveneens behorende bij de post Nieuwlande. Het bleek toen, dat het een tweemotorig vliegtuig was en dat de romp van dat vliegtuig nagenoeg geheel uit hout vervaardigd geweest was, blijkens de resten. In de resten van het vliegtuig vonden wij twee geheel verbrande lijken van de bemanning. Herkenningstekens waren op deze lijken niet te vinden.

Terwijl één onzer het vliegtuig bewaakte, zijn die instanties, die van het neerkomen van een vliegtuig kennis moeten hebben, telefonisch daarvan in kennis gesteld.
Tegen 5 uur s ’middags verschenen een aantal militairen van de Luftwaffe, die ons van onze bewaking ontsloegen. Op gezag van de commandant van deze groep, heb ik de burgemeester der gem. Oosterhesselen medegedeeld, dat de lijken van de bemanning van het vliegtuig door diens zorg moesten worden begraven en dat de Luftwaffe te Havelte daarvan telefonisch in kennis moest worden gesteld.

Tussen het afschieten en het neerkomen van het vliegtuig verliep een zo korte tijd, dat het bijna niet mogelijk is dat één der leden van de bemanning daaruit had kunnen springen.
Het betrof een Mosquito vliegtuig, dat een bemanning heeft van twee koppen.
De omgeving is door ons wel afgezocht, doch er werd niets gevonden.

De Opperwachtmeester
Postcommandant
J van Aalst“

Ondanks dat Opperwachtmeester van de Marechaussee Van Aalst beschreef meerdere vliegtuigen en een luchtgevecht gehoord te hebben, is er aan de Duitse kant geen (nacht)jager die het neerschieten of aanvallen van een Mosquito claimt. Wat er wel is is een claim van een andere Mosquito, namelijk Mosquito MM629 VY-Y van 85 Squadron, die om 02:09 uur Engelse tijd een vermoedelijke Ju188 claimt:

Intruder Personal Combat Report

Eén Mosquito XIX van 85 Squadron, piloot F/Lt. Phillips [Flight Lieutenant Michael Henry Clarmont Phillips DFC], navigator F/Lt. Smith [Flight Lieutenant Derek Viney Smith DFC], was op 28/29 september 1944 om 0058 uur in de lucht vanaf Swannington, op een High Level Intruder naar Varrelbusch, Quakenbrück en Ahlhorn.

F/Lt. Phillips rapporteert: “Om 0200 uur was ik op weg om te patrouilleren op 11.500 ft. en was zo ver gekomen als het Zuidlaardermeer, bij benadering, toen een ‘Monica’ contact werd gezien op 7.000 ft. achter mij en het naderde tot 3.000 ft., toen ik een harde bakboordbocht maakte. Ik draaide ongeveer twee keer hard bakboord en het contact werd verkregen op ongeveer 90° bakboord en op twee mijl afstand.

Het contact werd gevolgd op een bijna rechte koers met een snelheid van ongeveer 250-260 mijl per uur op 10.500 voet. Een visueel werd verkregen en geïdentificeerd als een Ju188 op 300 ft. door lange puntige vleugels en vierkant roer. Ik opende het vuur op 300 ft. en het vijandelijke toestel barstte in vlammen uit en viel naar bakboord en explodeerde bij het raken van de grond. Positie ongeveer Meppen omgeving”.

Er zijn een aantal dingen die het waarschijnlijk maken dat Mosquito MM646 RS-R verkeerd geïdentificeerd is: de Ju188 en Mosquito waren van vergelijkbare grote en silhouet, met voornamelijk de spit toelopende vleugelpunten die de Ju188 kenmerken. Echter zijn deze contouren alleen goed van boven of beneden waar te nemen. In het donker, vliegende met 400 tot 420 kilometer per uur op zo’n 100 meter afstand is deze kenmerk lastig waar te nemen.

De contouren van de Ju188 en de Mosquito

Afgezien van de gelijkenissen tussen de Ju188 en Mosquito is het ook tijd-technisch goed mogelijk. Mosquito MM629 VY-Y was om 00:58 uur opgestegen van RAF Swannington waarna twee minuten later Mosquito MM646 RS-R van hetzelfde vliegveld opsteeg. Ook waren de doelgebieden voor de twee toestel in het verlengde van elkaar, waardoor zij min of meer dezelfde route vlogen. Ook vlogen beide toestellen een High Level Intruder missie (op grote hoogte), waardoor ze ook min of meer op dezelfde hoogte vlogen.

Het feit dat Mosquito MM629 VY-Y een radarsignaal waarnam met hun ‘Monica’ radar, die Britse toestellen waarschuwden voor een met radar uitgerust (vijandelijk) toestel wat hen had waargenomen, zou overeen kunnen komen met de met radar uitgeruste Mosquito MM646 RS-R die een aantal kilometer achter Mosquito MM629 VY-Y vloog. Het signaal wat door de bemanning van Mosquito MM629 VY-Y werd waargenomen bevond zich initieel op 7000 voet (2100 meter) achter hen, wat zou betekenen dat Mosquito MM646 RS-R zo’n twintig seconden achter Mosquito MM629 VY-Y vloog (en dus vanaf het opstijgen ietwat sneller vloog).

Een overzichtskaartje van de twee missies: geel is Mosquito MM629 VY-Y en rood is Mosquito MM646 RS-R

Als laatste claimde de bemanning van Mosquito MM629 VY-Y het neerschieten om 02:09 uur Engelse tijd. Met het tijdverschil rekening houdende komt dit overeen met de verklaring van Opperwachtmeester van de Marechaussee Van Aalst die om 03:10 uur een luchtgevecht hoorde die meteen gevolgd werd door de crash.

Al met al is Stichting Luchtoorlog Onderzoek Drenthe van mening dat Mosquito MM646 RS-R hoogstwaarschijnlijk door ‘friendly fire‘ is neergestort. Het lot heeft dat het een Mosquito van dezelfde vliegbasis betrof, en de bemanningen elkaar waarschijnlijk meermaals getroffen hebben. Om de tragedie nog groter te maken zou Mosquito MM629 VY-Y (tegen deze tijd overgeplaatst van 85 naar 157 Squadron, en daarmee omgedoopt tot RS-Y) op 21 november 1944 zelf ook slachtoffer worden van ‘friendly fire‘, toen het (weliswaar met een andere bemanning) door Mosquito MM630 van hetzelfde squadron werd neergeschoten.

Laten we de herinnering levendig houden aan wat Flying Officer Peter William Fry en Flying Officer Harry ‘Junior’ Smith voor onze vrijheid deden.

Peter W. Fry

Piloot

KIA

Harry Smith

Navigator

KIA

Beide bemanningsleden van Mosquito MM646 RS-R kwamen bij de crash om het leven. Zij werden op 2 oktober 1944 begraven op de Algemene Begraafplaats in Geesbrug.

De graven van de bemanningsleden in 1946

Rust in vrede

De graven van de bemanningsleden

Heeft u meer informatie over deze crash? Lever het aan!

Het plaatsen van het Lost Wings informatiepaneel is een initiatief van Onderduikersmuseum De Duikelaar en Stichting Garnizoensstad Vesting Coevorden en is in samenwerking met Stichting Luchtoorlog Onderzoek Drenthe tot stand gekomen.